Deel 4 - IJzers of geen ijzers en het belang van en goede hooianalyse

Het dilemma dat veel eigenaren wel kennen als het gaat om de behandeling van kreupelheden of hoefbevangenheid: ‘Het therapeutische ijzer’… en nu hing dat als een heet hangijzer boven ons. We waren inmiddels weer een aantal weken verder en ik had een aantal keer geprobeerd om de ‘buut’ af te bouwen, maar tot twee keer toe bleek dat dat nog niet ging en verging Lady van de pijn, hing ze weer achterover en stond ze diep depressief te zijn. Ik heb in die periode meerdere gesprekken gehad met verschillende dierenartsen. Op een grote stal is het in de week een regelmatig komen en gaan en telkens bleven ze even bij Lady staan. Ook de Hoefsmid mengde zich er in. ‘Geef dat paardje toch een ijzertje dan loopt ze weer kwiek. Ik wil gewoon helpen.’ En zowel de hoefsmid als beide dierenartsen gaven aan dat dit echt het beste was. ‘Dat doen we al meer dan 20 jaar en het werkt het beste.’ Een omgekeerd ijzer was dan het plan. Lady, al haar hele leven blootsvoets en nu moest ik aan die pijnlijke hoeven een ijzer laten zetten en er nagels doorheen laten slaan. Het stond me zo tegen. En mijn maag kromp ineen toen de dierenarts zei dat ik wel een paar zakjes buut moest geven van te voren.

We gingen het weekend in en maandag zou de smid komen. De diversiteit van meningen die je online leest op fora en op alle plekken waar je maar mogelijk een antwoord denkt te kunnen vinden, geven je geen eenduidig antwoord. Maar er was een opmerking die bij me bleef hangen. Iemand schreef: als je aan ijzers begint is dat het begin van het einde…. Het bleef maar terugkomen en ik was me inmiddels ook bewust van de anatomie en het belang van een goed hoefmechanisme.

Op zondagavond stuurde ik de hoefsmid een smsje dat ik het niet ging doen. Ik kon het niet. Ik wilde geen ijzers. Het voelde niet goed en dat schreeuwde door mijn hele lijf. En dat tegen het advies van zowel de smid als twee dierenartsen in. Die beslissing was best een ‘bevalling’.

Noem het toeval, maar diezelfde avond vond ik op marktplaats een paar hoefschoenen van het merk Easyboot. Een therapeutisch paar, zo goed als nieuw. Ik nam contact op en de volgende dag zette ik Lady’s voet op een a4tje om een omtrek te kunnen maken en op te meten. En warempel de maat leek perfect. Binnen enkele dagen had ik de schoenen in huis en begon een nieuwe fase.

Ik was inmiddels zelf 7 maanden zwanger dus het hoefschoen verhaal had wel bepaalde uitdagingen. Mijn buik zat al aardig in de weg maar het ging nog net. Lady werkte gewillig mee. De schoen zelf gleed soepel om haar hoef en binnen enkele seconde zag ik de ontspanning bij Lady. Ze stond ineens ook weer goed rechtop. En niet meer een tikkie achterover. Wat een opluchting ondanks natuurlijk wel nog aan de buut.

Inmiddels bestond het rantsoen van Lady uit beperkt ‘oud hooi’. Meer durfde ik niet. Ook al was toen het advies van de dierenarts enkel ad lib. (latijnse afkorting voor ‘onbeperkt’) hooi. Terugkijkend op deze periode wenste ik dat ik toen had geweten wat ik nu wist. Een paard in deze situatie is doodziek en heeft heel veel te doen in zijn lichaam. Er is zo veel schade en er spelen zo veel processen die je juist nu maar eigenlijk al veel eerder had willen faciliteren met de juiste stoffen. Voedzame voeding is dus heel erg nodig. Als je de nieuwsbrief van begin mei helemaal hebt gelezen dan kun je je daar wellicht iets bij voorstellen. En oud hooi is ook niet altijd geschikt hooi. Hierover zo meteen meer.

Gelukkig trok een nieuw voedermerk in die tijd mijn aandacht met een ‘balancer’. Dat was nieuw! Met een bekertje van om en nabij de 250 gram gaf je wel voldoende vitaminen voor de dag maar geen energie. Dat ging ik maar eens proberen. De staleigenaar keek verbaast op van mijn instructies: “Zo weinig maar??” Yep!

En hoe zit dat dan met oud hooi? Overjarig hooi wordt vaak aangeraden om te geven aan paarden die gevoelig zijn voor suikers. Er wordt dan vanuit gegaan dat er niet zo veel meer in zit. Maar helaas is die aanname niet juist. Suiker en mineralen vervallen niet, maar vitaminen wel. Dus oud hooi kan nog steeds hoog in suiker zijn en bijna geen vitaminen meer bevatten. Als je paard hoefbevangen is, is hooi vaak de belangrijkste voedingsbron. Gras is in de acute periode een echte ‘no go’ dus is het paard op ander ruwvoer aangewezen. Geef daarom kwalitatief goed ruwvoer en laat dit altijd analyseren! Dan weet je wat je geeft!

Kies ook voor een kwaliteitsanalyse, de een is namelijk de andere niet!

Zelf heb ik de voorkeur voor een Quickscan van DUMEA Agro. Dit is een kwaliteitsvolle en economische analyse die net een beetje meer informatie geeft waar je meer mee kan. Bij sommige andere analyses zie je vaak een pijltje naar een indicatie van de waarde maar geeft niet exact weer hoeveel er in zit. Of te wel de waarde licht ergens tussen de x en y of is lager dan x. Dit komt omdat hier een goedkopere analyse methode wordt toegepast. Het aangeleverde hooi wordt grof gehakseld geanalyseerd. En niet fijngemalen en, met een duur woord, gehomogeniseerd. Dit geeft een onnauwkeurige waarde, die kan variëren. Je weet dus nooit echt wat er in zit. Los van het verschil dat je kunt hebben door een oppervlakkige monstername. Maar dat is een onnauwkeurigheid die je bij elke test kunt hebben.

Een ander punt van aandacht is de weergave van het eiwitgehalte. Zeker met de huidige trend van hooi met steeds hogere suikerwaarden en extreem lage eiwitwaarden. Dumea geeft het eiwit gehalte weer in de eenheid VREp (verteerbaar ruw eiwit paard). En niet in de vorm van Ruw eiwit. Hierdoor weet je meteen wat het aandeel verteerbaar eiwit is en kun je goed bekijken hoe je een laag eiwitgehalte kunt aanvullen. Met enkel een schatting op ruw eiwit kun je veel minder omdat de daadwerkelijke hoeveelheid Verteerbaar Eiwit veel minder en variabel is. De waarde Ruw Eiwit geeft je naast een indicatie van ‘nutriënt aanvullen’ dus geen enkele waardevolle informatie. En dat terwijl voldoende eiwitten ook voor een hoefbevangen paard zo belangrijk zijn.

Wat is dan geschikt hooi voor een hoefbevangen paard?

Wellicht ken je de discussie over droog en onverpakt hooi tegenover verpakte hooi/ voordroog of kuil. In verband met het effect op de darmflora en de zuurgraad is verpakt hooi minder wenselijk. Ook al lijkt het droog hooi. Als het luchtdicht verpakt is geweest in plastic heeft het toch een verzurend fermentatie proces ondergaan wat een gezonde darmflora flink benadeeld.

De voorkeur is dus droog onverpakt hooi. Met een zo laag mogelijk suikergehalte. Maximaal 7% maar liever 5%. En laat dat nu de laatste jaren erg lastig zijn. Ook het eiwitpercentage is goed om naar te kijken. Als het lukt is het fijn om te streven naar een Vrep waarde tussen de 50 en 60 g/kg DS. Een hele hoge eiwitwaarde is ook niet wenselijk omdat de darm hier moeite mee kan hebben, dus wees daar voorzichtig mee of meng verschillende soorten ruwvoer om het gehalte te middelen.

Met mijn huidige kennis en inzichten kan ik achteraf zeggen dat ik het herstel van Lady veel sneller had kunnen laten verlopen als is had geweten wat ik nu wist. En nog pijnlijker… dan was ze waarschijnlijk nooit bevangen geweest.

Helaas is het zo dat in heel veel gevallen hoefbevangenheid echt onnodig is. Alleen kost het de eigenaar echt moeite om dit te voorkomen. Moeite in het erkennen dat het eigenlijk niet zo goed gaat met je paard ook al lijkt het nog oke. Moeite in het opdoen van kennis, moeite in het ondernemen van actie voor het beheersen van het gewicht van het paard. Moeite en meer tijd besteden aan het geven van voldoende beweging. Moeite in het vinden van een goed passende huisvesting. Moeite in het geven van passende voeding. En moeite om daadwerkelijke de stressfactoren onder ogen te zien. Het verdrietige is vaak dat pas als het te laat is er pas echt prioritiet aan wordt gegeven. Of pas op het moment dat het echt spannend wordt en de hoefbevangenheid in je nek hijgt. Het is echt geen onwil, maar vaak een gebrek aan kennis.

Als een paard tegen hoefbevangenheid aanzit of is geworden dan draait de stofwisseling al een langere tijd op overlevingsstand. Een stand waarin compenseren in hoge mate aan de orde van de dag is. Het lichaam probeert met de beschikbare middelen de meest belangrijke processen door te laten gaan en probeert de basale lichaamswaarden binnen de grenzen te houden die nodig zijn om te kunnen overleven. Vaak is er sprake van ondervoeding (in voedingsstoffen) en moet het lichaam het doen met wat er is. En bij schaarste wordt de bandbreedte steeds kleiner. En dat kun je ook merken aan het gedrag van je paard. De nieuwsgierigheid verdwijnt, je paard is matter of reageert niet meer vrolijk. Er is geen ruimte meer voor plezier en actie en keert naar binnen. Alles lijkt moeite te kosten. Je paard is niet vooruit te branden. En door de compensatie loopt je paard langzaam leeg in nutriënten en kan het deze niet meer inzetten voor andere dagelijkse zaken die er ook bij horen.

Voor een hoefbevangenheid zich aandient zijn er vaak al heel veel rode vlaggen gepasseerd.

Vergelijk het met een burn-out bij mensen. Ook dan lees je veel terug over rode vlaggen en eerder gas terugnemen. Omdat je anders op een punt komt dat het niet meer gaat en je echt langdurig uitvalt.

Hier tref je enkele rode vlaggen die er op kunnen wijzen dat de stofwisseling niet lekker loopt.

• Overgewicht
• Niet kunnen stoppen met eten
• Moeite met afvallen
• Vetophopingen op specifieke plaatsen
• Jeuk (ook seizoensgebonden)
• Weinig beweeglust, tegen het been in en niet voorwaarts,
• Traag op gang komen en snel buiten adem
• Snel transpireren of veel plassen
• Snel blessures
• Immuun gerelateerde klachten, kwakkelen, ontstekingen
• Slechte mest, slappe mest of mestwater
• Doffe vacht, traag verharen of wondjes die langzaam genezen
• Herhaaldelijke parasitaire besmettingen ( wormen , mijten, luizen etc)
• Gevoelig voor schimmelinfecties.
• Etc.

Als je nu een te zwaar paard hebt of een paard dat niet lekker in zijn vel zit en bijvoorbeeld een of meerdere klachten uit het bovenstaande rijtje aantikt. Ga dan na wat hiervan de oorzaak kan zijn en welke dingen je wellicht op korte termijn kunt oplossen of aanpassen. Blijf vooral doorzoeken en laat het niet stranden bij ‘hij heeft het altijd al gehad’ maar schakel hulp in als je er zelf niet uitkomt.

Ik help je graag!

Met een zes maanden traject help ik je op weg naar een gezonder paard. Samen gaan we je paard faciliteren om de boel weer op de rit te krijgen zodat de kans op hoefbevangenheid verkleint en uiteindelijk wegneemt of je paard goed kan herstellen van hoefbevangenheid.

De volgende keer: Andere hoefverzorger, de zoveelste terugval en toch maar op de foto. En waarom je paard nooit meer op de het gras laten ook geen gezonde oplossing is.